Πρόκειται για ένα πανάρχαιο έθιμο που σημαίνει την αρχή της άνοιξης και της φύσης που ανθίζει. Αν και γιορτάζεται, με διάφορες παραλλαγές σε πολλά μέρη της Ελλάδας, μια αρχαία επιγραφή αναφέρει ότι ξεκίνησαν από την Ρόδο.
Την 1η ή στις 21 Μαρτίου, ημέρα εαρινής ισημερίας, τα παιδιά γυρνούν στα σπίτια του χωριού κρατώντας ένα ξύλινο ομοίωμα χελιδονιού, την Χελιδόνα, και τραγουδούν ένα είδος καλάντων, τα Χελιδονίσματα, για τον ερχομό της άνοιξης και την επιστροφή των χελιδονιών.
Από ημέρες πριν, τα παιδιά 7-12 ετών ετοιμάζονταν εντατικά γι’ αυτή τη γιορτή. Η κάθε ομάδα έκανε μια ξύλινη χελιδόνα την οποία τοποθετούσε στο μικρό «ξύλινο κλουβί». Το «κλουβί» το αποτελούσαν ένας ξύλινος σταυρός, στις άκρες του οποίου προσαρμόζονταν δυο ημικυκλικά ξύλινα τόξα, φτιαγμένα από κόντρα πλακέ ή άλλο ευλύγιστο λεπτό ξύλο, που έκαναν την κατασκευή να μοιάζει με κλουβί. Από το κέντρο τους, του σταυρού και των τόξων, περνούσε ένας ξύλινος άξονας. Αυτός μπορούσε να περιστρέφεται αριστερά-δεξιά με το τράβηγμα ενός κορδονιού. Πάνω στον ξύλινο άξονα και έξω από το «κλουβί» υπήρχε ένα ομοίωμα χελιδονιού που περιστρεφόταν μαζί με τον άξονα. Όταν ο χειριστής της χελιδόνας τραβούσε το κορδόνι του άξονα, εξαιτίας της αδράνειας συνέχιζε να περιστρέφεται η χελιδόνα και μετά το ξετύλιγμα του κορδονιού, με αποτέλεσμα το κορδόνι να τυλίγεται ξανά αλλά με αντίθετη φορά. Με την ολοκλήρωση αυτής της φάσης, ο χειριστής ξανατραβούσε το κορδόνι, με αποτέλεσμα την αντίθετη περιστροφή της χελιδόνας κ.ο.κ. Έτσι η παλινδρομική κίνηση του χεριού του χειριστή μπορούσε και γινόταν περιστροφική στη χελιδόνα, πράγμα που έδινε ξεχωριστή χαρά στα παιδιά όταν το πετύχαιναν χωρίς να παρουσιάζονται διακοπές.
Το κλουβί το στόλιζαν με πρασινάδες και λουλούδια, καθώς και με διάφορες ασπροκόκκινες κλωστές, τις λεγόμενες «μάρτες». Μόλις ξημέρωνε η 1η Μαρτίου, τα παιδιά γύριζαν στα σπίτια περιστρέφοντας τη χελιδόνα ενώ συγχρόνως τραγουδούσαν το τραγούδι της χελιδόνας. Η νοικοκυρά έδινε στα παιδιά αβγά ή χρήματα και αυτά της έδιναν «μάρτες» ως δώρο για τα μικρά κορίτσια του σπιτιού. Αυτές τις κλωστές τις έδεναν τα κορίτσια στο χέρι ή στο λαιμό. Πίστευαν ότι θα τα προστάτευαν από το μαύρισμα του Μάρτη κι έτσι θα ήταν όμορφα το Πάσχα με τα καινούργια φορέματα. Τις φορούσαν 40 μέρες και μετά, άλλα κορίτσια τις κρεμούσαν στους φράχτες για τις πάρουν τα χελιδόνια και να φτιάξουν τις φωλιές τους κι άλλα τις έβαζαν κάτω από μια πέτρα για να δουν μετά από λίγες μέρες, ανάλογα με τα ευρήματα κάτω από την πέτρα, αν θα παντρεύονταν στο χωριό ή στην πόλη.
Φέτος τα παιδιά του Δημοτικού Σχολείου και του Νηπιαγωγείου Ψίνθου αναβίωσαν το όμορφο αυτό έθιμο, γιορτάζοντας την άνοιξη στην πλατεία και στα δρομάκια του χωριού μας με κάλαντα και παραδοσιακούς χορούς!!!
Ευχαριστούμε θερμά τον Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων, όπως και τον εικαστικό μας κ. Δρακόντη Γάτο και τη μουσικό μας κ. Φιλία Πομόνη για τη συμβολή τους στην προετοιμασία της γιορτής με τις κατασκευές και τη διδασκαλία των καλάντων και τον γυμναστή μας κ. Σεραφείμ Θεοδοσίου για τη διδασκαλία των χορών.
Το τραγούδι συνόδευσαν με τη μουσική τους τα παιδιά μας, Β. Κεπέρης και Τ. Κεπέρη, μαζί με τη νηπιαγωγό κ. Βολονάκη και τον κ. Βασίλη Ορφανό!
Συγχαρητήρια σε όλους!
